Onkoloji Hastalarında Kovid Aşı Uygulamalarında Dikkat Edilecek Hususlar
Tüm dünyayı etkisi altına almış olan Kovid-19 pandemisi ülkemizde de etkisini devam ettirmekte. Kanser hastaları halen büyük endişeler yaşamaya devam ediyorlar.
Çin’ den gelen kovid aşısı tıpkı grip aşısı gibi inaktif aşı grubundadır. Almanya’ dan gelen mRNA aşısı Biontek de yine inaktif bir aşıdır. Bu inaktif aşıların kanser hastalarında enfeksiyon oluşturma gibi bir tehlikesi bulunmamaktadır. Dolayısı ile uzun süre önce kemoterapi, radyoterapi yada immunoterapi gibi bağışıklık sistemi üzerine etkisi olan tedavileri tamamlanmış olan hastalarda Sağlık Bakanlığının programı dahilinde aşılamaların yapılması gerekmektedir. Fakat kemoterapi alan hastalarda immün sistemin baskılanmış olması nedeniyle tıpkı grip aşısında olduğu gibi yeterli antikor yanıtı elde edememe durumu olmaktadır. Bu tür inaktif aşılar kemoterapi başlanmasından 2 hafta yada daha önce yapılabilmektedir. Kemoterapisi tamamlanmış hastalarda ise ideal antikor yanıtı için genel olarak daha uzun süre beklenilebilmekle birlikte, tıpkı grip aşısının mevsimsel zamanlamasında olduğu gibi, kovid aşısınında aciliyeti göz önüne alınarak ve uygulanan kemoterapinin bağışıklık baskılama özellikleri değerlendirilerek aşılama kemoterapiden 2-3 hafta sonra uygulanabilmektedir. Bu durum her iki aşı içinde geçerlidir.
İmmunoterapi alan hastalarda ise endişe daha çok immünite ile ilişkili yan etki fazlalığıdır. Grip aşısında bu şekilde yan etki artışı bazı geriye dönük araştırmalarda bildirilmiştir. Kovid aşısı ile ilgili olarak hastayı takip eden hekimin, grip aşısındaki deneyimleri göz önüne alarak, her hastada bireysel olarak kar-zarar oranı gözetip karar vermesi gerekmektedir. Meme kanserinde kullanılan hormonal tedavilerin aşı uygulaması üzerine bir etkisi yoktur. Fakat günümüzde sık kullanılan hedefe yönelik tedavilerin bazılarının bağışıklık sistemi üzerine etkileri olmaktadır ve yine bu hastaların aşılama ve aşı zamanlaması konusunda bireysel olarak değerlendirilmesi gerekmektedir.
2 doz çin aşısı (sinovak) alan hastalarda 3. Doz olarak gerek biontek gerekse sinovak aşısının yapılmasında bir sakınca bulunmamaktadır.
Pandemi döneminde olunsa da kanser hastalarının tedavilerinin aksatılmaması çok önemlidir. Özellikle meme kanseri, bağırsak kanseri, yumurtalık kanseri olup tümörleri cerrahi olarak çıkarılan hastalarda, hastalık tekrarını önlemeye yönelik koruyucu kemoterapi, hedefe yönelik ilaçlar ve bazen de radyoterapi uygulanır. Bu hastalarda uygulanan tedavilerin zamanlamaları çok önemlidir Belli bir süreyi geçtikten sonra bu tedavilerin koruyucu etkileri ortadan kalktığı için gerekli önlemlerin alınarak bu tedavilerin mutlaka uygulanması gerekmektedir.
Hastalığı vücuda yayılmış olan hastalar da mutlaka tedavileri aksatmadan uygulanması gerekmektedir. Kemoterapi uygulaması bu hastalarda vücut direncini düşürebildiği için bu hastalar pandemi sürecinde hem Kovid-19 enfeksiyonuna karşı daha hassas duruma geliyor hem de enfeksiyona yakalanılması durumunda daha ağır seyretme riski ortaya çıkıyor. Bu riskleri azaltmak için haftalık uygulamalar yerine daha uzun aralıklı uygulamaların tercih edilmesi, onkoloji hastalarının tedavi alanlarının diğer Kovid enfeksiyonlu hastalardan ayrılması ve kanser hastalarının hastaneye giriş kapıları ile acil müdahale alanlarının mümkün olduğunca izole edilmesi gibi önlemlerin uygulanması gerekmektedir. Ayrıca bu hastalardan uygun olanlarda kemoterapi yerine vücut direncini düşürmeyen, hedefe yönelik ilaçların kullanımına öncelik verilebilir.
